واکنش اروپا به گام چهارم، خروج از برجام است ؟ - مجله عطر یاس

برای سفر به تور اروپا با بهترین کارشناسان مشورت کرده و بهترین برنامه سفر را انتخاب کنید.

مهسا مژدهی: بلاخره زمان برداشتن گام چهارم در کاهش تعهدات ایران در برجام فرا رسید. ایران از ماه ها پیش تصمیم گرفت تا در قبال بی عملی اروپائی ها دست به کاهش تعهداتی بزند که طبق توافق نامه هسته ای محق به انجام آن است و این کار را گام به گام و با توجه به عملکرد طرف مقابل انجام داد. اروپائی ها نسبت به این موضوع حساسیت زیادی از خود نشان داده اند و حتی این اتفاق باعث شد تا فرانسه دست به ابتکار عمل برای نشاندن روحانی و ترامپ بر سر میز مذاکره بزند. اما در واقع اقدامات آنها تا اینجا نتوانسته ایران را قانع به توقف گام هایش کند. خبرنگاران در گفت وگو با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل هسته ای به آنالیز این موضوعات پرداخته است:

برداشتن گام چهارم چه تاثیری بر افکار عمومی دارد؟ اعتراض مخالفان توافق هسته ای با بی عملی اروپائی ها به نظر شدیدتر شده، با برداشتن این گام تا چه اندازه ممکن است که دولت بتواند آنها را با خود همراه کند؟

موضوع هسته ای مساله ای تخصصی است و باید به افکار عمومی شرح داده گردد. آنها باید بدانند که چرا این رخ داده و چه تاثیرات و اهمیتی دارد. اینکه افکار عمومی چقدر موافق یا مخالف برجام یا کاهش تعهدات از سوی ایران است را باید نظرسنجی کرد. در هر حال ایران در این مرحله چاره ای ندارد به جز اینکه تعهداتش را در برجام کاهش دهد. همانطور که گام اول، دوم و سوم را برداشته از برداشتن گام چهارم هم ناگزیر است.

پیش بینی شما از اقدام اروپا در مقابل اجرای گام چهارم از سوی ایران چیست؟ بعضی برآورد ها این است که اروپائی ها این موضوع را برنمی تابند و آنها هم از توافق هسته ای مانند آمریکا خارج خواهند شد. به نظر شما چقدر احتمال این اتفاق وجود دارد؟

هدف ایران این نیست که از برجام خارج گردد. کشور ما فقط می خواهد که طرف مقابل که اروپائی ها هستند را وادار به واکنش و تحرک کند. نمی گردد گفت که امکان خروج کشورهای باقی مانده از توافق هسته ای وجود ندارد. این امکان در هرصورت مطرح است. اما به نفع اروپائی ها نیست که از توافق هسته ای با ایران پا پس بکشند. برجام توافقی است که به نفع همه طرف ها تنظیم شده است. هر کدام از کشورهایی که پای توافق هسته ای را امضا نموده اند از بخشی از خواسته هایی که داشته گذشته تا آن توافق به امضا برسد. در واقع برجام بخشی از خواسته های حداقلی کشورها را پوشش داد تا امکان رسیدن به یک توافق برای کشورها، بعد از دوسال فراهم گردد.

اگر اروپا در شرایط فعلی بخواهد از توافق هسته ای خارج گردد، همین حداقل خواسته هایی که برای آنها پای برجام را امضا نموده را هم از دست خواهد داد. نمی توانیم بگوییم که امکان خروج آنها از برجام اصلا وجود ندارد، اما احتمالش واقعا کم است.

برداشتن گام چهارم چقدر اهمیت دارد؟ ایران از مدتی پیش وعده داده که در میان بی عملی اروپائی ها آن را عملی کند، این اتفاق چقدر می تواند روی طرف مقابل تاثیر داشته باشد؟

برداشتن این گام یک تحریک بزرگ خواهد بود. اروپائی ها با این اقدام وادار به واکنش نشان دادن می شوند. اما به نظر می رسد این واکنش ها تا زمانی که آمریکا به برجام برنگردد نمی تواند موثر باشد. به نظر می رسد که آنها باید به ایالات متحده فشار بیاورند.

اروپا دارد کوشش می نماید که بفهمد آمریکا چه می خواهد. ایالات متحده توافقی را می خواهد که همزمان مسئله هسته ای، مسائل موشکی و منطقه را پوشش دهد.

این خواسته دو مشکل دارد؛

اول اینکه بسیار زمانبر است؛ دفعه قبل توافق هسته ای دو سال زمان برد. رسیدن به یک نتیجه مطلوب به کوتاه آمدن طرف مقابل احتیاج دارد .

مشکل دوم این است که الان یک جو بی اعتمادی شکل گرفته است؛ از کجا معلوم که توافقی به دست بیاید و دولت بعدی آمریکا که به قدرت رسید، زیر میز نزند و رفتار ترامپ را تکرار ننموده و آن را لغو نکند. ایران خواسته معقولی دارد. می خواهد که آنها دست به اعتمادسازی بزنند و بعد در خصوص امکان داشتن یک توافق دیگر صحبت کند. این چیزی است که دولت ایالات متحده زیر بار آن نرفته است.

توقع ایران از اروپائی ها چیست؟ آنها برای جلب رضایت کشورمان چه کاری باید انجام دهند؟ ما می دانیم که تا امروز هیچ اتفاق رضایت بخشی نیفتاده و آنها هرچند به پایبندی خودشان اصرار دارند اما قادر نیستند که این موضوع را عملی و طوری نشان دهند که باری از روی دوش ایران بردارد.

منطق ایران در این زمینه قوی است. این اروپاست که باید ببیند چه تصمیمی می تواند بگیرد. باید این واقعیت را بپذیریم که اروپا می خواهد اقدام مثبتی در راستای حفظ برجام و اجرای کانال مالی انجام دهد، اما نمی تواند. هژمونی مالی آمریکا خودش را به جهان غالب نموده و حتی چین، روسیه و کره جنوبی و مالزی هم که به تهران نزدیک هستند، مجبورند تا از فرمان های ایالات متحده پیروی نمایند. جهان بعد از این اتفاقات باید به دنبال راهکاری باشد که این هژمونی را محدود نموده و جلوی آن را بگیرد. به دلیل این غلبه نمی گردد انتظار داشت که اروپا یا همین کشورهایی که در ابتدا به همکاری با ایران پافشاری می کردند کاری از پیش ببرند.

با توجه به اینکه مدیرکل جدید آژانس انرژی اتمی به تازگی انتخاب شده، این موضوع تا چه اندازه ممکن است که بر روی پرونده هسته ای ایران تاثیرگذار باشد؟ به نظر می رسد بخشی از کاهش تعهدات ایران در گام چهارم، مرتبط با بخشی است که پنج سال دیگر می توانست عملی گردد. این موضوع و توجه به این که او ملیتی آرژانتینی دارد می تواند پرونده ایران را در آژانس دچار مشکل کند؟

مدیرکل آژانس انرژی اتمی هرکسی که باشد، مجری توافقاتی است که در سطح بین المللی اجرا شده است. کار آژانس راستی آزمایی است و آنها معمولا وارد درگیری های سیاسی مثلا میان ایران با آمریکا یا اروپا نمی شوند و بیرون می ایستند. این هوشیاری ایران است که موضوع را طوری حل وفصل کند که به مشکل تازه ای با آژانس برخورد نکند. اگر چنین مسئله ای به وجود بیاید، راستی آزمایی آن موقع می برد و به نفع هیچکس نیست.

کاررافاول گروسی مدیرکل جدید آژانس، نظارت و کنترل است و نباید وارد هیچ بازی سیاسی گردد. مگر اینکه بهانه ای پیدا گردد تا پای دخالت های آمریکا در این پرونده در سازمان باز گردد. مثل آن آلودگی که در سانترفیوژها پیدا شد و سال ها طول کشید تا ایران ثابت کند که این آلودگی منشاء بیرونی داشته است.

در خصوص آمانو هم پیش بینی هایی انجام می شد اما دیدیم که در طول سال هایی که در آژانس بود گزارش خلاف واقعی نداد و در هر موردی که او در قید حیات بود، در گزارش هایش به پایبندی ایران به توافق هسته ای از نظر آژانس تاکید نمود. آنها تنها اقدامات نظارتی و حقوقی را انجام می دهند. اگر بهانه ای هم به دستشان داده نگردد، اتفاق خاصی با این تغییر نخواهد افتاد.

نباید با برآورد های ایچنینی فضا را منفی کرد. بعضی غرض ورز هستند و درصدد منفی کردن فضا فعالیت می نمایند. اما باید متوجه بود که ایران خارج از محدوده آژانس و توافق هسته ای هیچ کاری انجام نمی دهد. هیچ چیز غیرقابل برگشتی در این کاهش توافقات وجود ندارد. اما ایران می گوید که تعهد باید در مقابل تعهد باشد. اگر آنها به تعهدات شان عمل نمایند ایران هم تعهدات را تمام و کمال انجام خواهد داد.

گام های ایران از نظر فنی معنی دار بوده اند و روی آن کاملا فکر شده است. دو راه وجود دارد، یکی اینکه کشورها دلار را از مبادلاتشان حذف نمایند که این زمان بسیار زیادی میبرد و در کوتاه مدت شدنی نیست. راه دوم این است که ایران نشان بدهد که تحریم ها تاثیری بر شرایط داخلی کشور ندارند. ایران میتواند این کار را با مدیریت درست انجام دهد و وقتی ایالات متحده ببیند که ایران از تحریمها تاثیری نگرفته است، در جهت خود تجدیدنظر خواهد نمود.

23 / 310 310