ماجرای رستاخیز؛ از توقیف تا قاچاق - مجله عطر یاس

این بار اتفاق مهمی که باعث شده یاد این فیلم و حواشی اش دوباره زنده گردد، انتشار نسخه غیرقانونی و باکیفیت فیلم با دوبله عربی در فضای مجازی است.

1. ساخت فیلم با هزینه چندین میلیاردی

فیلم برداری فیلم رستاخیز با نام قبلی روز رستاخیز، 10 سال قبل همزمان با روز اربعین به کارگردانی احمدرضا درویش آغاز و در شهر های مختلفی مانند بم، شهداد کرمان، شاهرود، اصفهان، رباط کریم، کاشان، فومن، تهران و حتی سوریه انجام شد و ساخت آن دو سال طول کشید. سازمان سینمایی در سال 96 برای خرید سهم 25 درصدی فیلم رستاخیز، 10 میلیارد و 100 هزار تومان هزینه کرد، بنابراین با توجه به این رقم، می توان ارزش فیلم را حدود 29 میلیارد تومان دانست.

تعداد زیادی بازیگر ایرانی و بازیگرانی از سوریه، عراق، کویت و انگلیس در این فیلم ایفای نقش نموده اند. بابک حمیدیان، حسن پورشیرازی، مهتاب کرامتی، لیلا بلوکات، پوریا پورسرخ و فرهاد قائمیان از بازیگرانی هستند که در رستاخیز حضور داشته اند و بهادر زمانی نقش حضرت عباس (ع) را ایفا نموده است. موضوع اصلی رستاخیز واقعه عاشوراست واز دید شخصیتی به نام بُکَیربن حر به دوره زمانی خاصی یعنی از مرگ معاویه تا قیام امام حسین (ع) می پردازد.

2-. توقیف فیلم پس از چند ساعت اکران

رستاخیز اولین بار سال 91 در سی ودومین جشنواره فجر، رونمایی و پیروز شد نظر مثبت بسیاری از مخاطبان و منتقدان را جلب کند. این فیلم فاتح مطلق جشنواره بود و 9 سیمرغ گرفت. رستاخیز 24 تیر سال 94 به صورت عمومی اکران شد، اما نشان دادن چهره حضرت عباس (ع) در فیلم، مورد اعتراض نهاده شد و فیلم همان روز از پرده سینما پایین کشیده شد.

این در حالی است که طبق گفته احمدرضا درویش، رستاخیز پیش از اکران عمومی، به صورت خصوصی برای جمعی از استادان دانشگاه، روحانیون و مسئولان نمایش داده شد و ممیزی هایی که طبق نظر آنان لازم بود در فیلم لحاظ گردد، انجام شد تا فیلم برای اکران عمومی مسئله ای نداشته باشد. اکنون چهار سال است که مهر توقیف بر این فیلم خورده و این اتفاق باعث شده احمدرضا درویش تا زمان اکران رستاخیز از سینما فاصله بگیرد و فیلم تازه ای نسازد.

3. پیشنهاد تاباندن نور برای حل مشکل رستاخیز

پیشتر برای حل مشکل این فیلم، پیشنهادی مانند نورانی کردن چهره حضرت عباس (ع) از سوی مسئولان وزارت ارشاد مطرح شده بود، اما این پیشنهاد از سوی سازندگان فیلم به دو دلیل فنی و دراماتیک پذیرفته نشد. اول این که گفته شد از لحاظ فنی امکان تاباندن نور وجود ندارد و دوم، در صورت نورانی کردن چهره، دیگر نمی توان عواطف و احساسات شخصیت حضرت عباس (ع) را در چهره ایشان نشان داد. حتی به تازگی مجوز اکران خارجی فیلم رستاخیز صادر شده، اما همچنان امکان اکران عمومی آن در سینما های کشور وجود ندارد.

4. نسخه قاچاق از کجا آمد؟

در نهایت پس از گذشت چهار سال از اکران کوتاه مدت فیلم رستاخیز، چند روز پیش نسخه غیرقانونی این اثر در شبکه اجتماعی یوتیوب، با دوبله عربی منتشر شد. در تمام صحنه های این نسخه، چهره حضرت عباس (ع) و حضرت علی اکبر (ع) به طور کامل و واضح نشان داده می گردد و مدت زمان آن دو ساعت و 40 دقیقه است. این نسخه همان نسخه اصلی فیلم است که تاکنون در جشنواره فجر و چند رویداد سینمایی دیگر در خارج از کشور نمایش داده شده است.

دیروز تا لحظه تنظیم این گزارش، هیچ کدام از عوامل و صاحبان فیلم درباره این اتفاق واکنشی نشان ندادند. این که نسخه غیرقانونی فیلم رستاخیز چگونه در فضای مجازی منتشر شده است، همان طور که گفتیم فیلم برای نمایش در خارج از ایران مسئله ای نداشته و در تعدادی از کشور های عربی به ویژه جشنواره فیلم بغداد اکران شده است، بنابراین محتمل است نسخه قاچاق فیلم از این طریق به فضای مجازی راه یافته و منتشر شده است.

درد دل های بازیگر نقش عباس(ع)

روزنامه شهروند: بیش از 500 نفر گرمای 50 درجه بیابان های بم را با لباس، گریم و تجهیزات خاص سینمایی تحمل کردند تا فیلم رستاخیز بالاخره روزی در سینما ها اکران گردد، اما از یک جایی به بعد انگار بخت فیلم به شکل مبهمی بسته شد تا همین امروز. بهادر زمانی هم جزو همین افراد بود؛ بازیگری که نقش حضرت ابوالفضل را بازی نموده بود و از آن موقع تا به حال، تمام دعوا ها سر حذف و حضور او بوده است؛ بازیگر جوانی که البته کارگردانی سینما خوانده و به قول خودش هیچ وقت تمایلی برای بازیگری نداشته، اما به طور اتفاقی سر از این پروژه درآورده و بعد بهترین سال های کاری خود را از دست داده است.

او حالا به شهروند می گوید که نه تن ها او که شاید بسیاری از همکارانش سعی می نمایند رستاخیز را فراموش نمایند: شخصیت هایی که با فیلم مخالفت می کردند در روبروه با من، مرا در آغوش می گرفتند و گریه می کردند، در صورتی که فکر می کردم وقتی مخالفت نموده اند احتمالا کارشان با من به برخورد فیزیکی کشیده می گردد.

فکر می کنم باید برای یک بازیگر خیلی سخت باشد که فیلمی را بازی کند و بعد اکران آن این طور با مشکل روبرو گردد. حالا که تقریبا پنج سال از زمان توقیف فیلم گذشته، چه حس و نگاهی به ماجرا دارید؟

همان طور که گفتید، سخت است. آدم گاهی نمی داند باید دوست داشته باشد کاری اکران گردد یا نه، چون چیز هایی را در جامعه می بینید و احتمال می دهید فیلمی تأثیر منفی داشته باشد، اما از سوی دیگر می بینید زحمت سنگینی برای کار کشیده شده و حیف است که در صندوق خاک بخورد. نه تن ها من که شاید خیلی از همکارانم سعی کردیم این کار را فراموش کنیم. مدام درباره آن می پرسند و یادآوری می گردد، اما خودمان آن را فراموش نموده ایم.

شاید دردناکی آن دقیقا همین جا باشد.

البته تا چند سال قبل خیلی دردناک بود. الان 10 سال از ساخت آن می گذرد. شما تا زمانی برای نگه داشتن چیزی کوشش می کنی، اما وقتی زمان آن می گذرد، دیگر آنقدر پررنگ نیست. به هرحال اگر فیلم همان زمان به ثمر می نشست در سرنوشت همه ما تأثیر می گذاشت، اما این اتفاق نیفتاد. حالا هم اگر اکران گردد شاید آن تاثیری که آن موقع تصور می رفت را نداشته باشد، چون سینما صنعت است و با پیشرفت تکنولوژی خیلی مسائل تغییر می نماید. رستاخیز با بضاعت تکنولوژی 10 سال قبل ساخته شد و در آن موقع از خیلی فیلم های درجه یک بهتر بود، اما شاید الان دیگر آن جذابیت بصری را نداشته باشد.

زمانی که کار را آغاز کردید، فکر می کردید با چنین سرنوشتی روبه رو گردد؟

اصلا، آن قدر ما را مطمئن نموده بودند- از این جهت که همه تاییدیه های لازم را گرفته اند- که ما اصلا به این موضوع فکر نمی کردیم و فقط به دنبال این بودیم که کار به بهترین نحو انجام گردد.

واقعا هیچ خبری از اکران آن یا کوشش های تازه درباره آن نیست؟

به هرحال هیچ فیلمی پخش نشده نمی ماند. بالاخره زمانی با مدل هایی که این روز ها فیلم ها به دست تماشاگران می رسد، پخش خواهد شد، ولی قطعا تهیه نماینده تفکراتی برای بازخورد کار داشته است و تا شرایط پاسخگو بودن برای هزینه های کار مهیا نگردد، از این طریق پخش نخواهد شد. عجیب است که چند وقت قبل گفتند که مجوز پخش بین المللی کار را داده اند در صورتی که فیلم در کشور خودمان ممنوع است.

چطور شد که در این نقش مهم و خاص بازی کردید؟

قصه آن طولانی و زمانبر است و از طرفی خلاصه گفتن آن، کیفیت کار را کم می نماید. ما همواره درباره ماورا حرف می زنیم، اما شاید آن را زیاد باور نداریم. مدل ورود من به رستاخیز ماورایی بود. خب، من کارگردانی خوانده ام و اساسا علاقه زیادی هم به بازیگری نداشتم. اتفاقی متوجه کار شدم و خیلی غیر ارادی تمایل پیدا کردم برای آن تست بدهم، درحالی که هیچ وقت در ذهنم نبود که برای تست بازیگری بروم. کلی گشتم، اما دریچه ورود به دفتر سازنده فیلم را پیدا نکردم، بنابراین بی خیال شدم و ماجرا را رها کردم، اما چند وقت بعد دستیار کارگردان را در مراسمی ملاقات کردم.

او درباره رستاخیز با من صحبت کرد و بعد از آن فکر کردم چقدر عجیب است که دنبال چیزی می روی، اما نمی گردد و وقتی آن را رها می کنی، خودش سراغت می آید. از زمانی که به دفتر تماشا رفتم تا قطعی شدن حضورم در فیلم، یک ماه طول کشید. در این یک ماه سختگیری های سنگینی داشتم و می توانم بگویم طوفانی ترین زمان زندگی ام همان یک ماه بود.

برای رسیدن به تاییدیه های نهایی چه کردید؟

ابعاد یک آدم هیچ وقت به آن اندازه درشت نیست و من باید به جایی می رسیدم که قدرت بدنی کاراکتر را نشان بدهم، بنابراین ورزش سنگین و تغذیه خاصی داشتم، اما در زمان فیلمبرداری به خاطر شرایط کار مجبور بودم ورزش را رها کنم بنابراین کمی لطمه خوردم. شما فکر کنید 88 کیلو وزن داشته باشید و در مدت زمان کمی بخواهید به 105 کیلو برسید. ضمن این که بازگشتن به وزن قبلی هم سختی های زیادی دارد که همه با آن آشنا هستند. جز ماجرای ظاهر، سعی کردم تا قبل از آغاز فیلمبرداری دوره های مرتبط با بازیگری را بگذرانم. در کل فشرده ترین دوره کاری من زمستان 87 تا پاییز سال 88 بود.

بازی در چنین فیلمی چه تاثیری بر زندگی حرفه ای شما گذاشت؟

اتفاقی در درون من افتاد و وسواسم برای انتخاب کار بیشتر شد، برای همین پیشنهاد های زیادی را رد کردم تا به چهره کاری که بازی نموده ام لطمه ای نخورد. اتفاق دیگر در بیرون من افتاد، به این شکل که بعد از توقیف و سر و صداها، خیلی از همکاران از حضور من در فیلمشان نگران شدند، چون حساسیت ها شوخی بردار نبود. می ترسیدند من را انتخاب نمایند، همزمان اتفاقاتی برای رستاخیز بیفتد و دامن فیلمشان را بگیرد. البته گفتن نام فیلم ها کار درستی نیست، اما در جریان چهار تا پنج پروژه بودم.

نقش ها چطور بود، باز هم مثبت بود یا کمی متفاوت تر؟

البته این که بازیگری تنها در یک نقش بازی کند خیلی به بازیگر مرتبط نیست. فیلمساز های ما برای انتخاب جرأت ریسک ندارند.

بازیگر هم می تواند قبول نکند.

بله، اما نه در کشور ما. بازیگری که مصونیت اقتصادی ندارد، اگر مثل من 20 فیلمنامه را رد کند، بعد بفهمد فیلمی که به خاطرش پیشنهاد ها را رد نموده اکران نمی گردد، خب! خودش می ماند و خودش و این که از خاطره سینمایی حذف شده است. این درد بزرگتری است.

ظاهرا جز تنهایی لیلا و رستاخیز کار دیگری نداشتید.

البته حالا قرار است در سریال کرگدن آقای کیارش اسدی زاده کار کنم، اما، چون در فصل دوم هستم نامم در تبلیغات آن نیامده است. پارسال در فیلم جان لیلی بودم که در جشنواره عمار پربیننده ترین فیلم شد. گیت را هم برای گروه هنر و تجربه بازی کردم که به زودی در جشنواره های خارجی پخش می گردد. یک فیلم هم ساخته ام، منتها در سکوت خبری.

چرا در سکوت خبری؟

وقتی می بینید از جریان های خبری چیزی درنمی آید، ترجیح می دهید در سکوت کار کنید؛ مثلا برای رستاخیز سال های 89، 90 و 91 هر بار شرکت در جشنواره را خبری کردیم، اما کار به جشنواره نمی رفت. ظاهرا این زمان زود می گذرد، اما برای هنرمندی که زمان طلایی خود را گذاشته است، سیاست گذاری خوبی نیست. زمانی که در فیلم رستاخیز بازی کردم 26 سالم بود بنابراین این سال ها گلدن تایم من بوده است. وقتی هم که فیلم بیرون آمد، آن سر و صدا ها پیش آمد.

از واکنش ها به حضورتان در فیلم بگویید.

جالب است… شخصیت هایی که با فیلم مخالفت می کردند در روبروه با من، در آغوشم می گرفتند و گریه می کردند در صورتی که فکر می کردم وقتی مخالفت نموده اند احتمالا کارشان با من به برخورد فیزیکی کشیده می گردد.

اصل ماجرا هم بر سر نقش شما بود.

مراجع در این که چهره کاراکتر های مذهبی پخش گردد، اختلاف نظر داشتند و بعضی معتقد بودند که نباید از بازیگر، قدیس ساخته گردد. البته در عراق واکنش ها اصلا این طور نبود.

نمایی از فیلم رستاخیزحضرت ابوالفضل (ع) صندلی ویژه ای برای بسیاری از ما دارد و جز مقوله دین، در خاطره ما به شکلی حک شده است. بازی در این نقش چه تاثیری روی شما داشت؟

فیلم توقیف شد شاید گفتن درباره آن صحبت از اعتقاد باشد و من معتقدم که بیرونی کردن درونیات زیاد جذاب نیست، اما دست کم این را فهمیدم؛ همه چیز هایی که در زندگی برای ما پیش می آید و حتی به آن علاقه مند می شویم برای این است که نشان دهد هیچ چیزی خدا نمی گردد.

الان از گروه و به ویژه کارگردان اثر خبر دارید؟

هیچ خبری از آن ها ندارم.

تجربه کار کردن با احمدرضا درویش کارگردان فیلم رستاخیز به عنوان یکی از کارگردانان مهم سینمای ایران، چطور بود؟

اگر تاریخچه کاری ایشان را ببینید، متوجه می شوید که کاراکتر های اصلی بیشتر فیلم هایش فقط یک بار با او کار نموده اند. خب، دلیلش این است که احمدرضا درویش مدل خاص خودش را دارد. او به هیچ بازیگری اجازه بازی نمی دهد، شاید به این دلیل که با فاصله زمانی زیادی فیلم می سازد، بنابراین وقتی می خواهد فیلم را بسازد صددرصد می داند از بازیگر چه می خواهد و این کار را برای بازیگر سخت می نماید.

کار های آقای درویش در کل سینمای دنیا کار های سختی است و این را همه کسانی که با او کار نموده اند، می گویند. من سعی کردم از ایشان نکات کارگردانی بردارم، به این دلیل که بازی من بازی مشخصی بود. خلاقیت من این بود که چطور این همه راهبرد بازیگری را نگه دارم.