سه عامل در تغییر رویکرد عربستان - مجله عطر یاس

سعودی ها پیش از این احساس می کردند می توانند قضایای یمن را به وسیله نظامی ختم نمایند و منتظر فرصتی بودند که از موضع بالا و با دست برتر، وقتی قضایای یمن را به سروسامان رساندند درباره سایر مسائل منطقه ای ازجمله سوریه، عراق، لبنان و... پای میز مذاکره با جمهوری اسلامی بنشینند و اوج این احساس قدرت زمانی بود که سعودی ها با یاری اماراتی ها وارد بندر حدیده شدند.

تحولات یک سال گذشته نه تنها به سود عربستان رقم نخورد بلکه ورق برگشت و هم اینک انصارالله دست بالا را دارد. همین موضوع باعث شده نوعی فشار افکارعمومی برای حاکمان سعودی ایجاد گردد مبنی بر اینکه بیش از راه چاره های نظامی به میز مذاکره توجه نمایند.

علت دوم تغییر رویکرد عربستان ریشه در یأس حاصل از بی عملی ترامپ در مقابل جمهوری اسلامی ایران است، چراکه آنها خیلی علاقه مند بودند ترامپ را از راه نظامی مقابل جمهوری اسلامی قرار دهند ولی این اتفاق نیفتاد و بالعکس، با ساقط شدن پهپاد آمریکایی حساب کار بیش از پیش دست سعودی ها و اماراتی ها آمد و آنها دریافتند نمی توانند ترامپ را وادار به حمله نظامی به ایران نمایند، چراکه او حتی در ماجرای سرنگونی پهپاد آمریکایی نتوانست از منافع خود دفاع کند.

عامل سوم تغییر رویکرد عربستان مسائل داخلی عربستان، اعم از مسائل مالی و کمبود بودجه، هزینه 70 میلیارد دلاری جنگ که بر اقتصاد این کشور سنگینی می نماید، بحران جانشینی، درگیری قدرت و مسائلی که مربوط به شکاف ها و گسل های اجتماعی عربستان می گردد و از همه مهم تر اینکه چهار سال انواع و اقسام حملات و جنایات جنگی، نوعی بی آبرویی برای عربستان به بار آورده و حالا فشار افکارعمومی سعودی ها را ناچار به ایجاد تغییر در رویکردهای سیاست خارجی خود در مواجهه با ایران ساخته است.

عربستان در یک خیز جاه طلبانه علاقه مند است اجلاس گروه 20 در سال آینده را در ریاض برگزار کند و این موضوع احتیاج به ثبات و آرامش در داخل و نیز در سیاست خارجی و روابط بین المللی عربستان دارد. لذا مجموعه این موارد سعودی ها را ناگزیر ساخت استراتژی کاهش تنش را در دستورکار قرار دهند و به مصالحه سیاسی چه با انصارالله در یمن و چه با جمهوری اسلامی در منطقه متمایل شوند.

جنگ کنونی هفتمین جنگ بین سعودی ها و یمنی هاست. اگرچه این جنگ هم مثل 6 جنگ گذشته احتمالا برنده نظامی نداشته باشد ولی عربستان با یک شکست 70 میلیارد دلاری روبه رو است؛ شکستی که در آن نه تنها به اهداف خود دست نیافته بلکه به دست خود نیروی قدرتمند و بازیگر تاثیرگذاری را سامان داده که حالا 350 اسیر را به صورت یکجانبه آزاد میکند.

جمهوری اسلامی علاقه مند است تنش های همسایگی را کاهش دهد و به صفر برساند. ما در هر صورت در یک منطقه حساسی زندگی می کنیم که روی یک بشکه باروت نشسته و به یک جرقه کبریت احتیاج دارد. لذا احتمالا پاسخ جمهوری اسلامی به این پیغام ها مثبت خواهد بود.

هنوز واکنش رسمی از سوی مقامات جمهوری اسلامی ابراز نشده ولی من به عنوان یک تحلیلگر عقیده دارم هم اکنون زمینه برای نشستن و صحبت کردن آماده است. به ویژه اینکه هم در شرایط کنونی انصارالله در تحولات میدانی دست برتر را دارد و همین باعث شده سعودی ها کم کم از اتمام قضیه توسط راه چاره های نظامی فاصله بگیرند و به مصالحه سیاسی روی بیاورند و هم در معادلات منطقه ای با سلسله تحولاتی ازجمله ماجرای نفتکش ها، ساقط شدن پهپاد آمریکایی و مسائل دیگر اکنون جمهوری اسلامی دست برتر را از منظر سخت افزاری دارد.

سفیر اسبق ایران در اردن

منتشر شده در روزنامه فرهیختگان 9 مهر 1398