فردا دیر است!، زنگ خطر ویرانی تدریجی میراث تاریخی کشور - مجله عطر یاس

خبرنگاران :

روزنامه توریسم به قلم مهسا مقدم نوشت / فرونشست زمین در فارس ، اصفهان ، کاشان، یزد و بسیاری استان های کشور که حاصل سومدیریت دوران خشکسالی ، حفر چاهها ، فعالیت معادن ودیگر فعایتهای غیر مجاز در حریم بافت ها و بناهای تاریخی است سالهاست که زنگ هشدارنابودی میراث این مرزو بوم را به صدا درآورده است و افزون بر آن هجوم بی ضابطه گردشگران در ایام شلوغ سفر مثل نوروزماندگاری بناهای کهن را به خطر انداخته است .

در این میان وزیر میراث فرهنگی از بودجه اندک بناهای تاریخی گلایه دارد و طبق گفته وی بودجه روزانه 30 هزارتومان برای نگهداری از بناهای تاریخی شبیه شوخی است .گردشگران هم بی آنکه از عواقب رفتار خود مطلع باشند خواسته و ناخواسته با هجوم بی ضابطه و رفتارهای نادرست عامل مضاعفی بر تخریب بناهای تاریخی می شوند و از همه تاسف بارتر مدیران بی تخصص میراث فرهنگی در ادوار مختلف رانیز باید به لیست مقصران پدیده شوم تخریب تدریجی میراث کهن سرزمین مان افزود.

وقتی زمین زیر پای تخت بناهای تاریخی دهان باز می نماید

بیشتر از یک دهه است درباره خشکسالی و پدیده فرونشست و فروچاله در محدوده میراث جهانی تخت جمشید ـ پرسپولیس هشدار داده شده است.

آخرین مطالعات روی پدیده فرونشست در استان فارس نیز نشان می دهد فرونشست مرودشت مجموعه تاریخی نقش رستم را تحت تاثیر قرار داده و تا 300 متری سازه تخت جمشید ادامه پیدا نموده است. دانشگاه شیراز هشدار داده در صورتی که جلو این فرایند گرفته نگردد، در محوطه تخت جمشید فروچاله رخ خواهد داد.شرایط فرو نشست زمین در اثر خشک شدن زاینده رود در اصفهان نیز بلای جان آثار تاریخی شده است. شرایط اسف بار حفاظت از بناهای میراثی در استان های دیگر نیز با دلایل مختلف در حال رخ دادن است.

جفای گردشگران نا مطلع بر میراث تاریخی

از آن سو آسیب های گردشگران نا مطلع به بناهای تاریخی نیز حدیث مفصلی دارد . ازگردشگرانی که با فلش های دوربین خود ناخواسته آفت جان بناهای تاریخی می شوند تا آنها که با یادگارنویسی پیکره این بناهای ارزشمند را زخمی می نمایند. از آن گذشته سیل ورود بی ضابطه گردشگران در ایام خاصی چون نوروز تاب و طاقت این بناها را می رباید.

سیدهادی احمدی کارشناس حوزه حفظ و احیاء بناها، بافت ها و محوطه های تاریخی در این خصوص با اشاره به آنکه که هر مجموعه تاریخی دارای محدودیت هایی است، گفت: عموما در روزهایی مانند تعطیلات نوروز، سایت ها و بناهای تاریخی برای میزبانی از حداکثر گردشگران و بازتماشامایندگان آماده می شوند اما مسئله آنجاست که حداکثری که از آن یاد می کنیم بازدید همزمان 150 هزار نفر است یا یک میلیون نفر! هرچند بستن درهای آثار تاریخی به روی بازتماشامایندگان می تواند کار ساده ای باشد اما تبعات خاص خود را به همراه دارد ضمن آنکه بازدید بیش از حد تحمل یک اثر نیز می تواند تبعات خود را به همراه داشته باشد. نکته آنجاست که چگونگی بازدید از آثار تاریخی باید تبدیل به یک فرهنگ گردد.

منظور از تبدیل شدن بازدید از آثار تاریخی به یک فرهنگ به چه معناست؟

او که از کارشناسان حوزه حفظ و احیاء بناها، بافت ها و محوطه های تاریخی است، در پاسخ به این سئوال که منظور از تبدیل شدن بازدید از آثار تاریخی به یک فرهنگ به چه معناست، گفت: شهفرایندان و بازتماشامایندگان باید به این درجه از فرهنگ رسیده باشند که وقتی برای بازدید از یک اثر تاریخی رفتند و به هر علتی درهای آن مجموعه بخصوص به علت جمعیت زیاد بسته بود و امکان بازدید وجود نداشت، این امر را به جاهای باریک نرسانند. به طور مثال همه دوست دارند در زمان تحویل سال نو، در حافظیه باشند اما آیا مجموعه حافظیه تا این میزان ظرفیت دارد که جوابگوی تعداد زیادی از بازتماشامایندگان آن هم در یک زمان تعیین باشد؟ بارها با این صحنه روبه رو شده ام که با بسته شدن درهای یک مجموعه مانند حافظیه در زمان تحویل سال، شکایت ها و اعتراضات بلند شده و درصدد شکستن درها و… برآمده اند.

اهمیت توزیع زمانی تعطیلات برای حفاظت از میراث تاریخی

احمدی در پاسخ به این سئوال که آیا چنین رفتاری از سوی بازتماشامایندگان آثارجهانی بخصوص محوطه های خاص مانند تخت جمشید، پاسارگاد، حافظیه و… می تواند به علت اعمال محدودیت هایی با برنامه و بی برنامه در طول سال رخ دهد یا خیر، گفت: بخشی از این رفتار ناشی از اعمال محدودیت ها هست و حتا مدتهاست که دولت های مختلف درصدد تعریف تعطیلات در طول سال هستند اما هنوز محقق نشده. با این وجود می توان گفت از آن جهت که هنوز فرهنگسازی لازم در جامعه درخصوص بازدید از آثار باستانی و مواجهه با آن انجام نگرفته، تضمینی هم برای این مهم وجود ندارد که در سایر تعطیلات طول سال مردم بخواهند از سایر جاذبه های تاریخی و گردشگری تماشا نمایند.

مدیران متخصص و مدبر اصل مهم نجات میراث تاریخی

مدیریت سفر همیشه یکی از مسائل اساسی آن هم در تعطیلات طولانی و خاصی مانند نوروز بوده و هست. اینکه در نوروز کدام مسیرها پر ترددتر خواهد بود بر همگان ناتعیین است چراکه تصمیم به سفر در کشور ما به یکباره و ناگهانی اتفاق می افتد و عموما برنامه ای در پس آن وجود ندارد

اما زیانبارتر از همه سومدیریت و مسئولان بی تخصصی است که با بی توجهی و فرصت سوزی به جای نظارت و اشراف همه جانبه برحوزه های خود، سال هاست به شعار و وعده بسنده نموده اند و نتیجه آن از بین رفتن بافت تاریخی شهرها ، خانه های تاریخی و کاروانسراها و آسیب های جدی به بناهای میراثی و ثبت جهانی کشور بوده است .

حضور مدیران متخصص و مدبر بر کرسی ادارات میراث فرهنگی و پست های کلیدی این حوزه و دستگاههای مرتبط می تواند به طرح ها و برنامه های موثر برای حفاظت از آثارتاریخی در نقاط مختلف کشور ، ساماندهی تعطیلات و توزیع زمانی و مکانی سفر ، برنامه ریزی برای آموزش افراد ، فرهنگسازی ، دوراندیشی و پیشگیری از آسیب های طبیعی و انسانی به میراث ملی بیانجامد .

میراث ملی هویت ماست و برای جلوگیری از نابودی آن فردا دیر است.