زادگاه کم فروغ خورشید - مجله عطر یاس

بسیاری از گردشگران به قصد بازدید از این روستای تاریخی به یزد سفر می نمایند اما به دلیل محرومیت در زمینه خدمات و امکانات گردشگری از جمله سرویس بهداشتی، فروشگاه عرضه مواد خوراکی، کافی شاپ و رستوران، اقامت کوتاه مدتی در روستا دارند که بهره مالی چندانی ندارد. یکی از مجموعه های مهم این روستا، کاروانسرای خرانق است که چند سالی است به بخش خصوصی واگذار شده اما بهره برداری ضعیفی از آن اجرا شده که اصلا برای مسئولان و اهالی محل رضایت بخش نبوده است.

با این که تقاضاهای بسیاری برای مدیریت این کاروانسرا و ارائه خدمات بهتر وجود دارد، اما به دلیل قرارداد 15 ساله بخش خصوصی برای بهره برداری از این مجموعه، امکان واگذاری به متقاضیان وجود ندارد. قلعه خرانق نیز حال و روز خوبی ندارد و باید برای مرمت و نگهداری به بخش خصوصی واگذار گردد اما آنجا هم مشکل مالکیتی دارد و به دلیل خرده مالکی بودن، نمی توان مالکیت آن را تجمیع و با بودجه دولتی و بخش خصوصی به قلعه رسیدگی کرد. خرانق جاذبه های دیگری از جمله منارجنبان و پل قدیمی نیز دارد که بسیار برای گردشگران جذاب است اما بهره برداری گردشگری از این روستای تاریخی قطعا به مشارکت بخش خصوصی و همراهی مردم بستگی دارد.

• نارضایتی از بهره بردار ناکارآمد کاروانسرا

بخشدار خرانق درباره ارائه خدمات ضعیف گردشگری در این روستا می گوید: یکی از مجموعه هایی که باید خدمات پذیرایی و اقامتی را به گردشگران ارائه کند، کاروانسرای خرانق است که به بخش خصوصی ناکارآمدی واگذار شده است. جاوید عیدانی ادامه می دهد: بخشداری چند برنامه مختلف در این مجموعه برگزار نموده اما غیر از این، کاروانسرا همواره تعطیل است و قادر به ارائه خدمات به گردشگران نیست.

وی با بیان این که سرویس بهداشتی این مجموعه خراب است، می گوید: بخشداری اعلام آمادگی نموده که تعمیرات و نظافت مجموعه را به عهده بگیرد و در ازای آن چند غرفه از کاروانسرا را برای ارائه خدمات مناسب به گردشگران در اختیار داشته باشد اما بهره بردار این مجموعه موافقت ننموده است. وی با تاکید بر این که کاروانسرا بهترین محلی است که می توان خدمات اقامتی و پذیرایی به گردشگران داخلی و خارجی ارائه کرد، می افزاید: پیشنهاد ما این است که قرارداد بهره بردار لغو گردد چراکه متقاضیان بسیاری برای بهره برداری مناسب از این مجموعه وجود دارند.

بخشدار خرانق درباره رسیدگی به قلعه برای جذب گردشگران بیشتر می گوید: قلعه خرانق حالت خرده مالکی دارد اما یکی از اقداماتی که در این مجموعه انجام شد، تعیین راستا گردشگری و فروش بلیت به بازدیدنمایندگان بود. وی ادامه می دهد: البته این کار چند ماهی است که آغاز شده اما درآمد چنانی ندارد. به نظر من تنها محل کسب درآمد در خرانق، همان کاروانسرا است که می توان از درآمد حاصل از آن برای قلعه هم هزینه کرد که این امکان هم در حال حاضر منتفی است. عیدانی می گوید: طرح مرمت قلعه با تقاضای یکی از ایرانی های مقیم خارج از کشور به اداره کل میراث فرهنگی استان ارسال شده و سرمایه گذار به دنبال تجمیع پلاک ها به منظور آغاز عملیات احیای قلعه است، البته این موضوع زمان بر خواهد بود.

• محرومیت قلعه خرانق از بودجه های مرمتی

بخشدار خرانق با انتقاد از این که اداره کل میراث فرهنگی استان چند سالی است که برای مرمت این مجموعه بودجه ای تخصیص نداده، می افزاید: اعتباراتی هم که در سال های گذشته اختصاص یافته بسیار محدود بوده و چاره ای جز مشارکت بخش خصوصی برای رسیدگی به جاذبه های گردشگری خرانق وجود ندارد. وی درباره خطراتی که قلعه را تهدید می نماید، می گوید: قلعه احتیاج به استحکام بخشی دارد اما از نظر سرمایه گذاری که متقاضی کار در این مجموعه است، قلعه دیگر امکان سکونت ندارد؛ باید به موزه تبدیل گردد و خانه های اطراف آن نیز برای ایجاد اقامتگاه های بوم گردی تجهیز شوند.

وی تاکید می نماید: هنوز اقبال اجتماعی برای این که ساکنان خرانق خانه ها را به اقامتگاه بوم گردی تبدیل نمایند وجود ندارد و باید برای جلب مشارکت برنامه ریزی گردد. بخشدار خرانق درباره اهمیت گردشگری خرانق می گوید: این روستا در تور میبد- چک چک- خرانق قرار گرفته است که مورد توجه گردشگرانی است که به استان یزد سفر می نمایند و حتی تورهایی نیز مستقیم برای بازدید از این راستا گردشگری به صورت کشوری برگزار می گردد که نشانه اهمیت این روستای تاریخی برای گردشگران است. وی می گوید: با این حال به دلیل کمبود امکانات، اینجا راستا آخر توریست ها نیست و گردشگران تنها توقف چند ساعته ای در خرانق دارند.

• موزه ای برای سازه خشتی

قلعه خرانق یکی از بزرگ ترین قلعه های مسکونی روستایی استان یزد است که از خشت و گل ساخته شده و قابلیت تبدیل شدن به موزه سازه های خشتی استان را دارد. با توجه به این که این قلعه در گذشته محل سکونت اهالی روستا بوده، مالکیت های متعددی دارد که امکان بهره برداری مالی از آنرا کاهش داده است. اقدامات مرمتی و اجرای طرح های گردشگری در این قلعه، احتیاجمند مشارکت اهالی خرانق برای فروش مالکیت ها و تجمیع پلاک هاست.

کاروانسرای خرانق نیز بنایی از دوره ساسانی است که به شکل حیاط مرکزی اجرا شده است. اتاق ها و صفه هایی در اطراف حیاط وجود دارد که مرکز اقامت کاروان ها در گذشته بوده و امروزه به عنوان محلی برای ارائه خدمات پذیرایی به گردشگران مورد بهره برداری است. همچنین اسناد تاریخی نشان می دهد که پل خرانق، بازمانده از دوران اشکانیان است و به نظر می رسد که محل تردد نبوده، بلکه هدف از ساخت آن انتقال آب از یک سوی رودخانه به سوی دیگر بوده است. این پل مانند پل ورسک در شمال کشورمان البته در ابعاد کوچک تر جذابیت خاص خود را دارد. یکی از 3 منارجنبان دارای قابلیت تکان خوردن در ایران در درون قلعه و کنار مسجد تاریخی خرانق قرار گرفته است. جنبیدن این بنا به وضوح تعیین است. این بنا در قدیم به عنوان فانوس خانه یا برج دیده بانی استفاده می شده است.

• قرارداد بهره بردار کاروانسرا لغو نمی گردد

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با پذیرش ضعیف بودن خدمات گردشگری در این روستای تاریخی، می گوید: کاروانسرا در گذشته در قالب قراردادی 15 ساله به بخش خصوصی واگذار شده که حدود 10 سال آن سپری شده است. سید مصطفی فاطمی می افزاید: انتقاداتی به بخش خصوصی بهره بردار کاروانسرا وارد است اما جز تعطیلی این کاروانسرا به دلیل ارائه خدمات بی کیفیت، کاری دیگری از دستمان بر نمی آید چراکه نمی توانیم قرارداد را لغو کنیم.

وی درباره رسیدگی به قلعه خرانق هم می گوید: برای قلعه در سال های مختلف هزینه شده است اما به دلیل این که مالکیت خرد دارد و امکان تجمیع مالکیت وجود ندارد، قادر به واگذاری به بخش خصوصی نیستیم و تنها اداره میراث فرهنگی اقداماتی را برای مرمت آن انجام داده است. وی تأیید می نماید که چند سالی است به دلیل محدودیت های اعتباری، برای این قلعه هزینه نشده و سال جاری هم بودجه محدودی اختصاص یافته است که قطعا کفاف کار مرمت را نخواهد داد.

مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد با اشاره به این که سرمایه گذار برای مرمت و بهره برداری از قلعه اعلام آمادگی نموده است، می گوید: این سرمایه گذاری به شرط تجمیع مالکیت ها صورت می گیرد که بعید به نظر می رسد. وی با تاکید بر این که مردم خرانق باید پذیرای سرمایه گذاران باشند و با آنها همکاری نمایند، می افزاید: مردم باید تصمیم بگیرند و مالکیت ها را تجمیع نمایند و بعد نسبت به جذب سرمایه گذار اقدام گردد. مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد می گوید: خرانق جزو اولین محورهای گردشگری استان یزد بعد از شهر یزد است که از 20 سال پیش تعریف شده است، اما به دلیل همین مسائل و محدودیت هایی که وجود دارد خیلی نتوانسته است گردشگران را جذب کند.

• جاذبه های گردشگری خرانق خاک می خورد

یاسین دهقان- یزد- خبرنگار: روستای تاریخی خرانق یکی از راستاهای تعریف شده گردشگری ایران است که در قالب تور میبد-چک چک - خرانق تعریف شده است، از این رو صندلی مهمی در گردشگری ایران و استان یزد دارد. این صندلی مهم به دلیل خدمات ضعیف و نبود امکانات و زیرساخت های گردشگری تنزل یافته زیرا از ظرفیت های گردشگری بهره برداری نشده و به همین دلیل مدت زمان حضور گردشگران در روستا و درآمد مالی اهالی کاهش یافته است.

در صورتی که اقداماتی برای جلب مشارکت اهالی برای بهره برداری از جاذبه های گردشگری روستای خرانق ایجاد گردد، این مرکز مهم گردشگری می تواند به بازدهی مالی برسد و برای سرمایه گذاران جذاب گردد. این روستا در تمام فصول سال گردشگر دارد و به خوبی نیز در کشور معرفی شده است، از این رو متقاضیان سرمایه گذاری بسیاری دارد اما به دلیل شرایط سخت از جمله خرده مالکی قلعه و واگذاری کاروانسرا به بخش خصوصی ناکارآمد، راه ورود این سرمایه گذاران بسته شده است.

مدیر یکی از آژانس های گردشگری استان یزد عقیده دارد امکانات و خدمات گردشگری روستای خرانق با توجه به جاذبه های تاریخی این روستا، اصلا مناسب نیست. محمدناصر پیروزی می گوید: خرانق به عنوان یکی از روستاهای تاریخی و گردشگرپذیر استان یزد در گذشته در کنار جاده ابریشم قرار داشته و از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است. وی می افزاید: این روستاها جاذبه های شاخصی از جمله قلعه زیبای تاریخی، منارجنبان و قنات زنده ای دارد که هر کدام برای گردشگران جذاب هستند، از این رو بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی متقاضی بازدید از این روستای زیبا و تاریخی هستند.

پیروزی می گوید: اهمیت گردشگری این روستا به اندازه ای است که برای بعضی از تورهایی که به ویژه در استان اصفهان تشکیل می شوند، راستا ویژه چک چک- میبد - خرانق دیده شده است بدون این که شهر یزد را ببینند. وی می افزاید: این روستا هتل برای اقامت ندارد و بوم گردی هایی که در آن ایجاد شده نیز کار نمی نمایند، از این رو اقامت این تورها در شهر اردکان تعریف شده است. وی به سایر کمبودهای روستای گردشگرپذیر خرانق نیز اشاره می نماید و می گوید: نبود رستوران، سرویس بهداشتی و سوپرمارکت در کنار این مجموعه تاریخی از دیگر کمبودهایی است که بسیار به چشم می آید. مدیر این آژانس گردشگری اظهار می نماید: همه این کمبودها باعث شده اسکان و غذای تور در این روستا نباشد و برای همین، مدت حضور گردشگران در این روستا محدود است. وی تاکید می نماید: این در حالی است که روستای خرانق در تمام فصول سال گردشگر دارد و به اندازه کافی به مسافران داخلی و خارجی معرفی شده و قطعا دوره بازگشت سرمایه در آن کوتاه خواهد بود.