حقابه قم در انتظار یک تصمیم - مجله عطر یاس

این در حالی است که در خصوص حقابه کشاورزی همچنان تردیدهایی وجود دارد. یعنی با وجود این که بارندگی ها در بهار سال جاری مطلوب بود و حجم آب خوبی به سدهای کوچری و گلپایگان وارد شد، اما سهم قم در کشاورزی سال جاری نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری نداشته است. این در حالی است که شهرهای بالادست مانند گلپایگان و محلات سهم خوبی از این آوردهای بهاری داشته و کشاورزان شرایط بهتری نسبت به سال های گذشته دارند.

مدیر کل آب منطقه ای استان قم البته معتقد است در این زمینه به کشاورزان قم اجحاف نشده و برداشت آب کشاورزان گلپایگان هم به دلیل سهمی است که این افراد در سد گلپایگان از گذشته داشته اند. به گفته احمد حاج حسینی، آب هایی که این روزها از رودخانه عبور می نماید، 40 میلیون متر مکعب رهاسازی شده است که 35 میلیون از آن حقابه زیست محیطی است، اما آثار کشاورزی هم دارد.

• نگهداری ذخیره آب قم در خارج از جغرافیای استان

این صحبت ها در حالی مطرح می گردد که خبرها حاکی از افزایش سطح زیر کشت کشاورزی در شهرهای بالادست قم پس از اجرای طرح انتقال آب از سرشاخه های دز است. شهرهایی که در گذشته هم به دلیل بالادست بودن، حقابه های قم را مصرف نموده اند و حالا در طرح انتقال آب از سرشاخه هاهم هر روز سهم بیشتری می خواهند.

همین موضوع موجب شد سد کوچری که دومین سال ساخت خود را می گذراند، سال جاری تا 210 میلیون متر مکعب آبگیری گردد. این در حالی است که بعضی می گویند قرار بود این سد برای حفظ پایداری اش فقط 160 میلیون متر مکعب آبگیری کند و بقیه آب به سد 15 خرداد بیاید. نگهداری ذخیره آب مورد احتیاج شرب استان در خارج از جغرافیای استانی ریسکی بود که طراحان طرح انتقال آب از سرشاخه های دز به قم تحمیل کردند و سیاست های وزارت نیرو در دریغ کردن مدیریت سد از قمی ها هم این پازل را تکمیل نموده است. سد کوچری که مخزن ذخیره طرح انتقال آب از سرشاخه های دز به قم است، این روزها به دست اداره کل آب منطقه ای تهران مدیریت می گردد.

مدیر کل آب منطقه ای استان تهران که از مدیران قمی این مجموعه است می گوید: آبگیری بیش از 200 میلیون متر مکعبی این سد در بارندگی های سال جاری مطابق با دستورالعمل مشاور بوده و ایرادی به آن وارد نیست. سید حسن رضوی در عین حال معتقد است سد 15 خرداد در زمستان سال گذشته می توانست بیشتر آبگیری گردد و این اتفاق نیفتاد. وی می گوید: در زمستان اگر اجازه رهاسازی به سد کوچری می دادند، این سد به جای این که فروردین سرریز کند می توانست اردیبهشت سرریز کند و در 45 روز زمستان که کشاورزان آب نمی خواهند ما آب را به سد 15 خرداد برسانیم.

• مطالبه ای که به درستی پیگیری نشده

مدیر کل آب منطقه ای استان تهران با اشاره به این که سد 15 خرداد هم از 40 میلیون متر مکعب به 130 میلیون متر مکعب رسید و اکنون 6 متر مکعب در ثانیه رهاسازی دارد می افزاید: سد کوچری برای تأمین آب شرب ایجاد شده و باید 2 سال ذخیره آب داشته باشد. احتیاج شهر قم 100 میلیون متر مکعب است و ذخیره 200 میلیون متر مکعبی در این سد طبیعی است.

رضوی با تأکید بر این که استان قم و ادارات مرتبط باید برای دریافت تخصیص کشاورزی از سد 15 خرداد کوشش نمایند می گوید: تا همین امروز نه تخصیص شرب و نه تخصیص کشاورزی و صنعت سد 15 خرداد تعیین نیست. همه سدها از جمله گلپایگان و کوچری تخصیص تعیین دارند، اما سد 15 خرداد بلاتکلیف است. شاید در کشور یکی دو سد شبیه به سد 15 خرداد این گونه بلاتکلیف باشند.

او می گوید: در گذشته در استان قم کوشش هایی برای تخصیص آب کشاورزی از سد 15 خرداد انجام شده است. حتی در مرحله ای، استان تقاضای تخصیص 60 میلیون متر مکعب آب داشته، اما وزارت نیرو با نیمی از این مقدار موافقت نموده، منتهی این موضوع هیچ وقت به درستی پیگیری نشده است.

مدیر کل آب منطقه ای استان تهران اضافه نمود: این که سد 15 خرداد تخصیص تعیین ندارد و سالیانه و فصلی آب می گیرد موجب شده کشاورزان قم سال جاری 5 میلیون متر مکعب تخصیص دارند و سال قبل 4 میلیون متر مکعب داشتند. در صورتی که آب سال جاری بسیار وضعیت بهتری داشته و در همه کشور کشاورزان تخصیص های بهتری گرفته اند.

وی با اشاره به این که حق کشاورزی قم از تخصیص آب حداقل 30 میلیون متر مکعب است اظهار می نماید: سال جاری وزارت نیرو، تخصیص آب کشاورزی سد 15 خرداد را 5 میلیون متر مکعب اعلام نموده، اما کشاورزی گلپایگان از سد کوچری 59 میلیون متر مکعب تخصیص دارند. چراکه آنها تخصیص دارند و عدد را می گیرند، اما قمی ها این موضوع را پیگیری ننموده اند.

رضوی ادامه می دهد: قمی ها بیشتر در قم حرف می زنند و مسائلشان را منعکس نمی نمایند و مسئولان وزارت نیرو می گویند که این ها با 5 میلیون متر مکعب حقابه کشاورزی راضی هستند و حتما احتیاج ندارند. او هم این نکته را قبول دارد که می شد سد کوچری را در نقطه دیگری ساخت که ادعاهای استان های دیگر نسبت به آن کمتر باشد، اما سیمای طرح اکنون همین است و باید در این زمین بازی کرد.

• تخصیص سد 15 خرداد بر اساس خشکسالی است

به گفته مدیر کل آب منطقه ای استان تهران، مدیریت سد کوچری تا آخر تیر در دست این اداره بود و پس از آن به شرکت آب نیرو تحویل داده شد. این شرکت هم بهره بردار سد می گردد و هم اداره کارهای باقی مانده را به اتمام می رساند. سید حسن رضوی می گوید: در کشور ما اکنون حسابداری آب صندلی خاص خودش را پیدا نموده است. هر کسی هر جا که حقابه دارد باید تخصیصش را از وزارت نیرو بگیرد. اگر این کار را انجام ندهند سرشان کلاه می رود. چه حق داشته باشند و چه نداشته باشند.

وی می افزاید: برای این که قم حقش را بگیرد باید تخصیص بر اساس مخزن تعیین گردد نه آورد رودخانه. وزارت نیرو هم آمادگی دارد تا این برنامه را برای سد 15 خرداد تدوین کند، اما باید پیگیری صورت بگیرد تا اعداد و ارقام تثبیت شوند. رضوی معتقد است یکی از دلایلی که این کار فراموش شده خشکسالی های پی در پی است. خیلی ها در آن شرایط می گفتند اصلا آبی وجود ندارد که کسی دنبالش برود، اما الان که شرایط قدری تغییر نموده تعیین شده که این پیگیری ها می توانست نتایج بهتری داشته باشد.

مدیر کل آب منطقه ای استان تهران می گوید: در واقع همه تخصیص های سد 15 خرداد و قم براساس خشکسالی طراحی شده، در حالی که باید تعیین گردد در ترسالی و حالت نرمال چه تخصیصی می توان برای شرب، صنعت و کشاورزی در استان قم در نظر گرفت. دلیجان دنبال تخصیص صنعتی از سد 15 خرداد است. واقعا هم اگر قرار است آب در سد 15 خرداد تبخیر گردد باید برای کاری اختصاص دهند.