بناهای تاریخی در طبقه زیرین مرکز - مجله عطر یاس

خبرنگاران - ثریا روزبهانی: اغلب بنای اولیه ساخت آب انبارها به همت خیّران محله شکل می گرفت و با یاری مردم و اهالی محله ساخته می شد. آب این گودال های سرپوشیده تا سال ها منبع اصلی آب شرب ساکنان تهران بود.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

آب انبار سیداسماعیل

این بنا در محدوده بازار تهران و محله سیداسماعیل واقع شده و از آثار دوره قاجاریه است که به وسیله حاج عیسی وزیر یا به روایتی میرزا موسی در سال 1222 ساخته شد. آب انبار سیداسماعیل و بناهای وابسته به آن هنگام آبادانی بیش از هزار مترمربع مساحت داشت که امروزه به جز محوطه مخزن آن بقیه بنا ازجمله راه پله و پاشیر از بین رفته است. مخزن بسیار بزرگ آب انبار از نمونه های جالب توجه آب انبارسازی و در نوع خود منحصر به فرد است. راه پله آب انبار، از کوچه سیداسماعیل، 43 پله با پاگردهای متعدد داشت و محوطه پاشیر به ابعاد 12 مترمربع، دارای سه شیر بزرگ بود که زیر هر یک چاله ای به ابعاد تقریبی یک مترمربع وجود داشت. روی آب انبار، کاروانسرا، بارانداز و بعلاوه بادگیرها و روزنه های مربوط به مخزن آب انبار قرار گرفته بود. مخزن آب انبار سیداسماعیل در دوره اخیر به قهوه خانه و رستوران تبدیل شده است.

آب انبار مسجد آقامحمود

آب انبار مسجد آقامحمود یکی دیگر از آب انبارهای وقفی و قدیمی تهران است. راه پله های این آب انبار در امتداد کوچه مروی و در کنار مسجد آقامحمود قابل مشاهده است. این آب انبار در آن دوران برای آسایش و رفاه اهالی محله، افرادی که برای زیارت و خرید می آمدند، ساخته شد.

آب انبار کلیمی ها عودلاجان

اقلیت ها مانند کلیمیان که در محله عودلاجان ساکن بودند نیز آب انبارهای عمومی مخصوص به خود داشتند؛ ازجمله آب انباری که به وسیله عزرا یعقوب، تاجر کلیمی ساخته شده بود. بعلاوه آب انبار دیگری زیر معبد ملّا ابراهیم مشهور به حکیم قرار داشت.

آب انبار صدراعظم

این آب انبار که به وسیله میرزا آقاخان نوری، مشهور به اعتمادالدوله ساخته شده، در بازار پاچنار با فاصله کمی از تیمچه حاجی ابوتراب قرار گرفته است. بنای این آب انبار که امروزه تولیت آن با سازمان اوقاف و امور خیریه است اجاره داده شده و به عنوان قهوه خانه به حیات خود ادامه می دهد. این آب انبار دارای سقفی قوسی شکل است که چنین سقف آب انباری در تهران بسیار نادر است؛ چرا که بیشتر آب انبارهای تهران دارای سقفی مسطح بوده و روی آنها، مسجد، دکان و... ساخته می شد.

آب انبار معیرالممالک

در محله سنگلج تهران خانه هایی به معیرالممالک تعلق داشت. در سال 1246 دوست علیخان نظام الدوله معیرالممالک آغاز به احداث بناهای عمومی در این محله کرد. ازجمله بناهای احداث شده به وسیله او مسجد، مدرسه و آب انبار آن بود. این آب انبار به ثبت ملی رسیده است.